Yoga omvat ook meditatie. De beperkte gelijkenis tussen gebed en meditatie ligt in de voorbereiding, want bidden doe je vaak in de intimiteit van het alleen zijn. Je maakt het rustig in en rondom: je trekt je terug, om niet gestoord te worden door conversaties, tv en internet. Maar het kan ook anders: je kan gaan wandelen in de bossen, en je kan Hem in stilte toespreken en bijstand vragen terwijl je op het werk vergadert, of thuis bent te midden van het gekibbel van de kinderen. En je kan samen met vrienden een groepsgesprek beginnen. 

De act van het bidden is heel verschillend van de meditatie. Bij het gebed ga je even inwaarts, om je vervolgens extravert te richten op die Gans Andere. Wat je hebt gehoord breng je nadien in de praktijk in het gewone leven. Dat contact opnemen met die Andere gebeurt op een beredeneerde manier, en ook de emoties zijn welgekomen. Je spreekt God aan in gewone taal, en niet door het steeds weer herhalen van een mantra in een taal die je niet begrijpt.  (1)

Met het Onze Vader en met veel andere uitspraken, nodigt Jezus de mens uit om zijn wel en wee met God te delen. Het christelijke gebed is een gesprek met de Vader en de Zoon. Soms is het niet meer dan vertoeven in hun nabijheid. Maar soms vraag je Gods bijzondere tussenkomst vanuit de wetenschap dat Hij almachtig is en, wanneer Hij uitgenodigd wordt, de zaken bijstuurt.  Die vraag om medewerking is maar zinvol wanneer je meewerkt aan de operatie “schone handen”. Het is God niet te doen om je cadeautjes te geven, wel om je schoon te maken: intenties, gedachten, woordenschat en daden. 

Het christendom is een openbaringsgodsdienst waarin niet de mens, doch God het initiatief neemt. De mens krijgt dus geen techniek aangeboden om tot God te klimmen, want het is God die neerdaalt en zich openbaart. Ook bij christenen bestaat het gevaar dat het openhartige gesprek en de morele integriteit of de schone handen plaats maken voor technieken die herhaling beogen van bijzondere ervaringen en dus ik-gericht zijn. (2)

Bij meditatie ben je helemaal alleen. Je gaat altijd dieper inwaarts alsof je het nulpunt van je verwekking wil bereiken. Mediteren lijkt op het zich ontkleden. Je doet afstand van al hetgeen aan je persoonlijkheid werd toegevoegd sinds je geboorte, om terug te keren naar je diepste oorsprong. Je gebruikt daarvoor allerlei technieken, zoals het reciteren van een mantra, met als doel het uitschakelen van het verstand en de gevoelens. Zo beleef je misschien, net als de goeroes, een onvergelijkbare religieuze ervaring. Die bijzondere toestand is de beloning voor wie doorzet. 

Wanneer je bidt tot God, stel je je ontvankelijk en kwetsbaar op. Het lijkt alsof je een woning binnenkomt en de beschermende jas aan de kapstok hangt. Maar verder hou je al je kleren aan. Soms trek je zelfs iets nieuws aan, want je weet dat je Gesprekspartner daarvan houdt. “Zing mij een nieuw lied”, zei God en David nam zijn harp en componeerde een nieuwe psalm waar we vandaag nog van genieten.  God wenst je te ontmoeten met alles erop en eraan, om je nooit meer te verlaten, net zoals God het huwelijk bedoeld had: man en vrouw komen samen en delen alles voor altijd. 

De gevoelens, het verstandelijk inzicht, de bereidheid om er naar te handelen... komen in het gesprek met God aan bod. Natuurlijk kan er ook hier sprake zijn van het zich ontkleden, want vuile kleren moet je achterlaten. Met Gods hulp kom je los van haat, wrok en misplaatste trots, maar ook van minderwaardigheidsgevoelens... De oude ik-gerichte mens moet plaats maken voor de nieuwe, die niet het resultaat is van eigen koppige inspanning, maar van hetgeen Gods Geest bewerkt met bereidwillige medewerking van de mens. 

Bij nadere ontleding blijkt dus dat de gelijkenis tussen meditatie en gebed slecht oppervlakkig is. Kort na de start lopen de wegen al uiteen. Wie mediteert loopt eenzaam, en hij gaat in de andere richting, hij loopt schaars gekleed en hoopt zich straks van al zijn kleren te ontdoen. Dat leek, zoals hiervoor gezegd, in het verre oosten eeuwenlang het beste antwoord op het alomtegenwoordige lijden. Want als elk verlangen, alle emoties en alle gedachten zijn uitgedoofd, en als de persoon zichzelf heeft opgeheven, dan is de pijn ook weg. 

In het oosterse denken sta je er alleen voor. Er is geen God die je kan helpen. Elkeen is verantwoordelijk voor zijn eigen karma. Wel ga je ervan uit, dat je het algemene welzijn - harmonie en wereldvrede - bevordert in de mate je jezelf bevrijdt. Je zoekt geen hulp bij God, maar je bent samen met de medemens en met de planten- en dierenwereld, zelf een stukje god, en Moeder Natuur wil elkeen helpen. De ingewijde beschikt over heel wat meer: een scala van mogelijkheden om meer vat te krijgen op het leven.

De joods-christelijke weg en de oosterse weg gaan dus een andere kant uit. En toch denken velen dat christenen en boeddhisten, ofwel hand in hand kunnen gaan, of toch minstens op parallelle wegen lopen, leidend naar dezelfde bestemming. Neen, de ene wil dat de persoonlijkheid wordt opgeheven, de ander dat die gezuiverd en vervolmaakt wordt om dan later deel te nemen aan de bruiloft van het Lam. (3)

Lees ook "Zonder lichaam zijn we niet echt mens".

(1) Bij het bidden moeten jullie niet eindeloos voortprevelen zoals de heidenen, die denken dat ze door hun overvloed aan woorden verhoord zullen worden. Doe hen niet na! Jullie Vader weet immers wat jullie nodig hebben, nog vóór jullie het hem vragen. (Matteüs 6:7-8 NBV)

(2) Niet alle mensen die Here tegen Mij zeggen, komen in het hemelse Koninkrijk. Want daar komt u alleen als u doet wat mijn hemelse Vader wil. Op de dag van het grote oordeel zullen velen tegen Mij zeggen: “Here, wij hebben in uw naam geprofeteerd. Here, wij hebben uw naam gebruikt om duivelse geesten te verjagen en wonderen te doen.” Maar Ik zal hun antwoorden: “Ik heb u nooit gekend. Ga weg! U bent slecht en hebt alleen maar uw eigen zin gedaan.” (Matteüs 7:21-23 HTB)

(3) Laten wij blij zijn en juichen en Hem eren, want de tijd van de bruiloft van het Lam is aangebroken en zijn bruid staat klaar. Zij mocht een kleed van schitterend wit linnen aantrekken. Dat fijne linnen staat voor de goede daden van de gelovigen.’

De engel zei tegen mij: ‘Schrijf op: Gelukkig zijn de mensen die uitgenodigd zijn voor het bruiloftsmaal van het Lam.’ En hij voegde eraan toe: ‘Dit zegt God, die altijd de waarheid spreekt.’ (Openbaring 19:7-9 HTB)